هوشمند/يکي از يافته هاي جديد علم پزشکي شناسايي و جدا کردن نوعي از سلول ها در داخل بدن پستان داران، به نام سلول هاي بنيادي است که به دليل دارا بودن پتانسيل هاي بالا در تقسيم شدن، تمايز به سلول هاي تخصصي بدن و نيز توانايي آن ها در ترميم بافتي بسيار مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است.وسيع ترين کاربرد بالقوه درماني با استفاده از سلول هاي بنيادي، توليد سلول ها و بافت هايي است که مي توانند براي درمان يا جايگزيني ارگانيسم هاي آسيب ديده به کارگرفته شوند. در کشور ما نيز هم گام با کشورهاي پيشرفته دنيا در زمينه هاي علمي، پژوهش درباره سلول هاي بنيادي آغاز شده و پيشرفت هاي قابل توجهي نيز در اين زمينه به دست آمده است.
اما با توجه به گستردگي اين علم و پيش بيني هايي که از متأثر شدن علم پزشکي از درمان هاي سلولي در آينده اي نه چندان دور حکايت مي کند توجه و سرمايه گذاري بيش از پيش در اين زمينه ضروري به نظر مي رسد. تاکنون پژوهشگاه رويان در شهرهاي تهران و اصفهان تحقيقات و فعاليت هاي علمي متعددي را پيرامون موضوع سلول هاي بنيادي و کاربرد اين علم براي درمان بيماري ها انجام داده است.با حضور رئيس پژوهشگاه رويان در مشهد فرصتي ايجاد شد تا در گفت و گويي با دکتر «حميد گورابي» به بررسي مشکلات فراروي پژوهش سلول هاي بنيادي در کشور و دليل گسترش نيافتن اين علم روز در سطح استان ها بپردازيم.

 رئيس پژوهشگاه رويان در ابتدا آماري از کارآزمايي هاي باليني در دست انجام يا تمام شده در جهان ارائه مي‌دهد که بر اين اساس ۲ هزار و ۹۱۲ کارآزمايي باليني در جهان انجام شده يا در دست انجام است که ۹۶ مورد از آن‌ها مربوط به منطقه خاورميانه و ۱۸ مورد مربوط به کشور ماست.
مشکلات فرارو
دکتر «حميد گورابي» در تشريح مشکلات فراروي پژوهش در حوزه سلول هاي بنيادي مي گويد: در مرحله اول بايد دانش کافي براي شروع کارها در کشور ايجاد شود که خوشبختانه پژوهشگاه رويان موفق شده است بخش زيادي از اين دانش را کسب کند.وي با بيان اين که در انجام کارآزمايي هاي باليني يک بخش مهم کار، بيمار است مي گويد: ما بيمار را با روشي تحت درمان قرار مي دهيم که مشخص نيست تا چه اندازه اي مي تواند بيماري را بهبود دهد. بنابراين بايد مقرراتي وضع شود که مراکز تحقيقاتي بتوانند بر اين اساس، کارآزمايي هاي باليني را انجام دهند.او خاطر نشان مي‌کند: در ستاد سلول هاي بنيادي يک پيش نويس براي اين مقررات آماده شده است که اميدواريم با تصويب آن، اين بخش از مشکلات فراروي پژوهش سلول هاي بنيادي رفع شود.«گورابي» در ادامه با اشاره به اين که انجام کارآزمايي باليني در زمينه سلول هاي بنيادي يک فعاليت گران قيمت است تأکيد مي کند: براي پيشرفت تحقيقات در اين زمينه بايد سرمايه گذاري بيشتري شود. بايد توجه داشته باشيم موضوع سلول هاي بنيادي علمي است که مي تواند به صورت بسيار گسترده و در بخش هاي مختلف علم پزشکي کاربرد داشته باشد.ما توانسته ايم در بخش علوم پايه پيشرفت هاي خوب و قابل توجهي را به دست آوريم ولي براي پيشرفت هاي بعدي بايد سرمايه گذاري گسترده تري در اين بخش انجام گيرد.او هم چنين خاطر نشان مي سازد: غير از موضوع ميزان بودجه، شيوه توزيع آن هم بايد مورد توجه قرار گيرد. بايد به هر مرکز تحقيقاتي با توجه به استعداد موجود بودجه اختصاص پيدا کند.رئيس پژوهشگاه رويان با بيان اين که علم سلول هاي بنيادي مي تواند براي کشور ثروت و سرمايه ايجاد کند ابراز مي دارد: يک پژوهشگاه مي تواند سالانه ۱۰ ها نفر را در رشته هاي بيولوژي، ژنتيک، علوم پايه پزشکي و... به کار بگيرد که اين موضوع همراه با توليد يک علم مورد نياز در کشور است.وي ادامه مي دهد: شايد امروز سرمايه گذاري در اين زمينه سودي نداشته باشد ولي طي سال هاي آينده نتايج اين موضوع مشخص خواهد شد و اگر امروز به اين موضوع توجه نکنيم هم چون ۲۰ سال قبل بيماران ما براي درمان بايد به کشورهاي ديگر مراجعه کنند.رئيس پژوهشگاه رويان در ادامه به سرمايه گذاري گسترده کشورهاي منطقه در اين زمينه اشاره مي کند و مي افزايد: در حال حاضر کشورهاي عربي در حال سرمايه گذاري گسترده روي موضوع سلول هاي بنيادي هستند. آن ها با جذب پژوهشگران برجسته از کشورهاي مختلف جهان سعي در گسترش اين علم دارند و براي اين که ما بتوانيم جايگاه خود را در منطقه حفظ کنيم بايد مراقب باشيم اتفاقي که براي فوتبال ما افتاد در اين زمينه تکرار نشود!
جايگاه خراسان رضوي
دکتر «گورابي» هم چنين در پاسخ به اين سوال که چرا پژوهش در زمينه سلول هاي بنيادي با توجه به اين اهميت و گستردگي به شهرستان ها و استان هاي مستعد مثل خراسان رضوي انتقال پيدا نمي کند مي گويد: براي محقق شدن اين موضوع در مرحله اول علاقه مند بودن محققان نياز است که خوشبختانه در کشور علاقه به اين رشته به وجود آمده و هر روز هم تقويت مي شود. اما در مرحله بعد ايجاد پژوهشگاه و انجام فعاليت هاي علمي پيرامون سلول هاي بنيادي نيازمند حمايت هاي مسئولان و مديريت مناسب است.او درباره نوع حمايت هاي مورد نياز ابراز مي دارد: بي گمان مهم ترين نياز انجام پژوهش ها بودجه است، هم‌چنين بايد توجه داشته باشيم طولاني شدن کارها در خيلي مواقع، توان مجموعه ها را مي گيرد. مثلا ما به عنوان يک مرکز تحقيقاتي براي ساخت بيمارستان و انجام تحقيقات بايد خودمان وارد عرصه ساخت وساز و کارهاي اين چنيني شويم که اين موضوع در بعضي موارد سال ها طول مي کشد و توان مجموعه ها را مي گيرد.او همچنين به انجام پژوهش هايي در زمينه سلول هاي بنيادي و ضايعات ناشي از آنفاکتوس قلبي در بيمارستان رضوي مشهد اشاره مي کند و مي افزايد: هنوز نمي توانيم نتايج دقيق اين تحقيقات را اعلام کنيم زيرا در حال حاضر بيماران در حال بررسي هستند و در آينده نتيجه نهايي اين تحقيقات منتشر خواهد شد.«گورابي» تصريح مي کند استان خراسان رضوي و شهر مشهد با توجه به دارا بودن پژوهشگران علاقه مند و متخصص و جايگاه علمي برجسته مي تواند مرکز خوبي براي انجام فعاليت هاي پژوهشي در زمينه سلول هاي بنيادي باشد. او خاطرنشان مي کند: جهاد دانشگاهي مشهد حرکت هايي را در اين زمينه انجام داده است که اگر حمايت هاي لازم انجام بگيرد اين استان مي تواند فعاليت هاي خوبي را در اين زمينه به سرانجام برساند.