«موزه بزرگ خراسان» يکي از مهم ترين و بزرگ ترين پروژه هاي فرهنگي استان به حساب مي آيد که عمليات اجرايي آن از سال ۱۳۸۴ آغاز شده است. اين موزه که در زميني به مساحت ۴ هزار و ۹۰۰ متر مربع و با زيربنايي معادل ۱۸ هزار مترمربع در پارک کوهسنگي مشهد واقع شده است، هم اکنون با گذشت ۵ سال از زمان کلنگ زني هم چنان در حال ساخت است و زمان پايان کار و افتتاح آن نيز وضعيتي کاملا مبهم دارد. هر چند طي اين سال ها تاريخ هاي متعددي به عنوان زمان افتتاح موزه بزرگ خراسان از سوي افراد مختلف اعلام شد، ولي مردم خطه خورشيد هم چنان چشم انتظار افتتاح اين پروژه مانده اند و حتي ديگر مسئولان اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي هم از اعلام زمان معيني براي افتتاح اين پروژه خودداري مي کنند. البته مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي اميدوار است با توجه به پيشرفت ۹۷ درصدي عمليات سازه و سفت کاري، ساختمان موزه تا پايان سال ۹۰ به اتمام برسد ولي او نيز اميدي به افتتاح موزه تا پيش از سال ۹۱ ندارد.

«موزه بزرگ خراسان» اولين ساختماني است که با قصد بناي موزه در کشور ما پي ريزي شده است. طراحان اين موزه با الهام گرفتن از نقشه و طرح بناي هارونيه و عمارت خورشيد ساختمان آن را در ۱۲ طبقه با زيربنايي حدود ۱۸ هزار متر مربع طراحي کرده اند. اين موزه که يکي از پروژه هاي ملي اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي به حساب مي آيد، در بوستان کوهسنگي مشهد واقع شده و در آن بخش هاي مختلفي از جمله مخزن، اتاق پژوهشگران، محل نمايش دائمي اشيا، فضاي اداري، سالن کنفرانس و... پيش بيني شده است.

پس از آغاز عمليات اجرايي پروژه «موزه بزرگ خراسان» در اولين روز ارديبهشت سال ۱۳۸۴، حرف و حديث هاي بسياري درباره زمان اتمام کار ساختمان و بهره برداري از موزه مطرح شد. اولين خبرهاي موجود در اين باره به سال هاي ۸۵ و ۸۶ بازمي گردد. «ابوالفضل مکري فر» رئيس وقت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي در دومين روز از خرداد سال ۸۶ اعلام کرد: «در صورت تامين اعتبار لازم، موزه بزرگ خراسان تا ۲ سال ديگر به بهره برداري مي رسد. اين پروژه تاکنون ۳۲ درصد رشد داشته است. هم چنين ۸۵ ميليارد ريال از سرفصل بودجه ملي کشور براي ساخت اين موزه اختصاص يافته که ۳۱ ميليارد و ۹۰۰ ميليون ريال آن پرداخت و هزينه شده است. با افتتاح اين موزه مي توانيم اميدوار باشيم ميزان ماندگاري زائران در خراسان رضوي يک روز بيشتر شود.» اکنون ۳ سال از آن موقع مي گذرد و قول «مکري فر» براي افتتاح موزه تحقق نيافته است. جالب اين که اطلاعات موجود و حتي اذعان مسئولان اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي هم بر اين است که اعتبارات اختصاص يافته به اين پروژه به موقع پرداخت شده و مشکل کمبود اعتبار، سر راه احداث موزه بزرگ خراسان نبوده است. «مکري فر» در ۹/۱۱ همان سال نيز خبر ديگري را درباره «موزه بزرگ خراسان» طي گفت و گو با خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا) اعلام کرد. او گفت: «براي اتمام پروژه موزه بزرگ خراسان در مشهد ۱۱۰ ميليارد ريال اعتبار نياز است. تاکنون با صرف ۴۳ ميليارد ريال اجراي اين پروژه بيش از ۴۵ درصد پيشرفت فيزيکي داشته است و در صورت نبود کسري در اعتبار احداث پروژه، مهر سال آينده (۸۷) سازه فيزيکي موزه به اتمام مي رسد و بهره برداري نهايي از آن هم تا انتهاي سال ۱۳۸۹ انجام مي شود.» پرواضح است که با گذشت چند ماه ازاعلام خبر قبلي، رئيس وقت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان زمان افتتاح پروژه را يک سال به تاخير انداخته بود. يک سال بعد هم معاون فرهنگي و ارتباطات سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري کشور مجدد بر اين موضوع تاکيد کرد و وعده داد که سازه موزه بزرگ خراسان تا پايان آن سال به اتمام برسد. بر اساس گزارش خبرگزاري ايسنا «حسن جعفري» هم چنين ميزان پيشرفت سازه موزه را ۸۰ درصد اعلام کرد ولي با پايان يافتن سال ۱۳۸۷ سازه موزه بزرگ خراسان به اتمام نرسيد.

خبرگزاري فارس در ۱۶/۴/۸۸ خبري را منتشر کرد که اکنون از سوي مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي به عنوان عامل اصلي عقب ماندگي پروژه موزه بزرگ خراسان اعلام مي شود. «محمدامين ميرفندرسکي» معمار و طراح موزه تاريخ طبيعي خراسان و موزه بزرگ خراسان، صبح امروز (۱۶/۴/۸۸) در بيمارستان ايران مهر تهران درگذشت.» با توجه به ويژگي هاي منحصر به فرد سازه موزه بزرگ خراسان، حضور «دکتر ميرفندرسکي» در مراحل گوناگون عمليات اجرايي موزه حياتي محسوب مي شد. «محسن لشکري» مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي هم اکنون معتقد است: «با توجه به اين که تاکنون در کشور ما اين چنين ساختماني براي موزه ساخته نشده است و موزه بزرگ خراسان اولين تجربه ايران در احداث ساختمان با نيت موزه به حساب مي آيد، سرعت انجام کار به طور طبيعي کند است. با درگذشت دکتر ميرفندرسکي هم سرعت کار کندتر شد و مشکلات جديدي به وجود آمد. در طول مراحل اجراي پروژه، سوال هايي به وجود مي آمد که هيچ کس نمي توانست به آن ها پاسخ دهد. از همين رو حضور نداشتن طراح پروژه هم انجام کار را به تعويق انداخت.»

اما طي چند ماه اخير هم چند وعده جديد درباره زمان بهره برداري از موزه بزرگ خراسان اعلام شده است که مرور اين موارد، نکات جالب توجهي را براي ما نمايان مي سازد. در ۲۱ فروردين امسال «رويا ساعتيان» رئيس اداره فني و مهندسي اداره کل موزه هاي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري، در گفت و گويي با خبرگزاري ميراث آريا از تکميل سازه موزه بزرگ خراسان خبر داد و گفت: «براساس پيش بيني ها، تا انتهاي سال آينده عمليات مرمت و بازسازي تمام نماي موزه بزرگ خراسان به پايان خواهد رسيد.» همين چند روز قبل هم «فارس» به نقل از سرپرست پايگاه ميراث فرهنگي و گردشگري توس خبري را روي خروجي خود گذاشت. «هاشم اعتمادي» گفت:« در صورت تخصيص اعتبار لازم، موزه بزرگ خراسان در مشهد تا پايان دولت دهم به بهره برداري مي رسد. در حال حاضر عمليات سفت کاري موزه به طور کامل تمام و بخشي از نازک کاري ها نيز انجام شده است. بقيه کارها نيز با توجه به نقشه هاي اجرايي مصوب در دستور کار است.»

در پي اعلام اين خبرهاي ضد و نقيض، مطرح شدن وعده هاي متعدد و در نهايت افتتاح نشدن موزه بزرگ به سراغ «محسن لشکري» مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي مي رويم و خبرهاي جديد را از بالاترين مقام مسئول ميراث فرهنگي در استان، جويا مي شويم. «محسن لشکري» ميزان پيشرفت عمليات سازه و سفت کاري اين پروژه را ۹۷ درصد اعلام مي کند. اين موضوع نشان مي دهد که خبرهاي اعلام شده مبني بر اتمام کامل عمليات سازه و سفت کاري موزه مورد بحث که در بيشتر آن ها بر عبارت «به طور کامل» تاکيد شده است، صحت ندارد. البته لشکري هم عدد ۹۷ درصد را به نوعي اتمام کار مي داند. او هم چنين مي گويد: مجموع پيشرفت فيزيکي عمليات ساختماني (ابنيه) اين موزه نيز حدود ۶۰ درصد بوده است.

مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي عامل اصلي کند پيش رفتن عمليات اجرايي موزه بزرگ خراسان را منحصر به فرد بودن آن مي داند و تصريح مي کند: «ما در اين پروژه با مشکل مالي مواجه نبوده ايم. مسئله اصلي اين است که نوع اين کار به دليل نبود تجربه اجرايي آن در کشور ما کند است. البته مشاور، پيمانکار، کارفرما و... هم هر يک به سهمي مقصر هستند.»

«محسن لشکري» مجموع اعتبار مورد نياز موزه بزرگ خراسان را ۱۵ ميليارد تومان برآورد مي کند و اظهار مي دارد: «تاکنون ۹ ميليارد تومان براي اين پروژه هزينه شده است و ۶ ميليارد تومان ديگر هم تا زمان افتتاح موزه هزينه مي شود.» او هم چنين از تهيه طرح محتوايي اين موزه خبر مي دهد و ابراز مي دارد: «در حال حاضر موضوع جاري مسئله معماري داخلي و محتواي موزه است که طرح آن هفته قبل تهيه شده و مورد بررسي قرار گرفته است در واقع بخش اصلي و حساس کار تازه شروع شده است. ما در حال حاضر پي گير جمع آوري آثار و اشياي مرتبط با امام رضا(ع)، خراسان، جاده ولايت، جاده ابريشم و ديگر مسائل مرتبط با خراسان بزرگ براي به نمايش گذاشتن در اين موزه هستيم.»

«محسن لشکري» که از اعلام زمان دقيق براي افتتاح موزه بزرگ خراسان خودداري مي کند در پاسخ به سوال خبرنگار ما در اين باره مي گويد: «اگر مشکلي در روند کار پيش نيايد، شايد سازه موزه تا پايان سال ۱۳۹۰ به اتمام برسد ولي بعيد مي دانم موزه تا آن زمان به بهره برداري برسد.»